In 1982 verschijnt onder de auteursnaam C.I. Dessaur het wetenschappelijke boek De droom der rede met als ondertitel: Het mensbeeld in de sociale wetenschappen. Een poging tot criminosofie. Deze ondertitel verdwijnt in een volgende uitgave. Het boek is een poging om de wereld van de wetenschap met zijn objectiviteit te verbinden met een werelbeeld dat een grotere gelaagdheid kent.
In De droom der rede wordt de geschiedenis van het zelfbewustzijn van de mensheid beschreven, zoals die verliep van de filosofen van de Oud-Indische cultuur tot die van de
negentiende eeuw in het westen. Vanaf de negentiende eeuw worden de veranderingen in het zelfbeeld geïllustreerd aan de opvattingen van een aantal grote auteurs in de menswetenschappen.
In het westen, in het werk van filosofen en in latere tijd psychologen en sociologen is dit zelfbeeld steeds schraler geworden. Een voordeel van die verschraling is dat de mens op een beperkt gebied steeds meer kon presteren. Een nadeel is dat veel levensgebieden onbespreekbaar zijn geworden. Toch bestond er naast de dominante wijsgerige stroming steeds een min of meer verborgen, soms zelfs nauwelijks getolereerde onderstroom.
In de jaren tachtig is er onder academici aan de Amerikaanse westkust al een doorbraak te constateren: aspecten van de mens waarmee men in het westen eeuwenlang geen raad wist, komen bij hen weer in de belangstelling.
In dit boek worden de historische, ‘verborgen’ onderstroom en de nieuwe impulsen in onze tijd besproken, evenals de consequenties daarvan voor de sociale wetenschappen, met name voor de criminologie.
De afweer tegen het onderkennen van diverse bewustzijnsniveaus waarvan sommige ‘hoger’ (verder- en diepreikend) zijn dan het alledaagse en die tot andere dan de alledaagse kernervaringen (inzichten in feiten en samenhangen) kunnen leiden, is niet altijd zo groot geweest in de westerse cultuur als in de afgelopen paar eeuwen. (p.59)
Vanuit onze hedendaagse psychologische inzichten is het duidelijk dat de totale nietswaardigheid, onmondigheid, onwetendheid van de mens als zelfbeeld alleen verdraaglijk is, doordat degenen die daarin geloven tegelijkertijd zich (onbewust) met de almachtige Vader-God identificeren. (p.99)
Zomin als men ‘God’ kan ontdekken door met een telescoop de hemel af te speuren, bereikt met het gebied van de ziel en krijgt men inzicht in aard en wetmatigheden daarvan door stimulus-respons experimenten, kwantitatieve tests, of door het ontwerpen van mechanistische analogieën, bij voorbeeld in de trant van freudiaanse modelbouw. (p.263)
Bespreking door W. Otterspeer, Wie de liefde niet heeft. Het mensbeeld van C.I. Dessaur. NRC Handelsblad, 9 april 1982
Zie apart bijgevoegd PDF
Het boek is alleen antiquarisch verkrijgbaar:
